Anksiyete Bozuklukları, Diğer Tanımlanmış: Anlamı ve Kapsamı
Psikiyatrik sınıflandırma sistemlerinde (özellikle DSM-5-TR ve ICD-11), "Anksiyete Bozuklukları, Diğer Tanımlanmış" kategorisi, klinik açıdan önemli anksiyete semptomlarına neden olan ancak mevcut spesifik anksiyete bozuklukları (örneğin yaygın anksiyete bozukluğu, panik bozukluk, sosyal anksiyete bozukluğu) için tam tanı kriterlerini karşılamayan durumları tanımlamak için kullanılan bir tanı kategorisidir. Bu, bir "çekmece" veya "kalan" kategori değil, klinik pratikte sık karşılaşılan ve tedavi gerektiren geçerli bir tanıdır.
Ne Anlama Gelir?
- Bu tanı, hastanın belirgin bir anksiyete, aşırı kaygı, korku veya kaçınma davranışları yaşadığı, ancak bu semptomların şiddeti, süresi veya belirli özellikleri nedeniyle önceden tanımlanmış diğer anksiyete bozukluklarının kesin kriterlerine uymadığı durumlarda konur.
- Örneğin, bir kişi sosyal anksiyete belirtileri gösteriyor olabilir, ancak bu belirtiler sadece birkaç özel durumda ortaya çıkıyor veya kriterlerde belirtilen 6 aylık süreyi doldurmuyor olabilir. Ya da kişinin kaygıları yaygın anksiyete bozukluğundaki gibi çok çeşitli konulara yayılmamış, sadece bir veya iki spesifik alanda yoğunlaşmış olabilir.
- Bu kategori, klinisyenin hastanın yaşadığı sıkıntıyı ve işlevsellikteki düşüşü tanımasını ve uygun bir tedavi planı oluşturmasını sağlar. "Tanı konamadı" demek yerine, durumu doğru bir şekilde sınıflandırır.
Hangi Durumlar Bu Kapsama Girebilir? (DSM-5-TR Örnekleri)
DSM-5-TR, bu kategori için bazı tipik örnekler sunar:
- Sınırlı Semptomlu Ataklar: Panik bozukluğu için gerekli olan sayıda veya türde semptom (örneğin, 4 yerine sadece 2-3 semptom) içermeyen, ancak yine de belirgin sıkıntıya neden olan kısa süreli panik atak benzeri dönemler.
- Genellenmemiş Anksiyete: Yaygın anksiyete bozukluğunda olduğu gibi sürekli ve aşırı kaygı, ancak kaygı odağının sadece bir veya iki spesifik konuyla (sadece iş performansı veya sadece çocuklarının sağlığı gibi) sınırlı olması.
- Kültüre Özgü Anksiyete Sendromları: Belirli kültürel bağlamlarda ortaya çıkan ve standart tanı kriterlerine tam uymayan anksiyete durumları (örneğin, "sinir krizi" veya bazı kültürlere özgü korku sendromları).
- Klinik Açıdan Anlamlı Anksiyete Belirtileri: Yukarıdaki kategorilerden hiçbirine girmeyen, ancak kişinin sosyal, mesleki veya diğer önemli işlevsellik alanlarında bozulmaya yol açan anksiyete semptomları.
Neden Önemlidir?
- Geçerli Bir Tanıdır: Hastanın yaşadığı sıkıntı "gerçek" ve tedavi edilmesi gereklidir. Bu tanı, semptomların hafife alınmasını veya görmezden gelinmesini engeller.
- Tedaviye Erişim Sağlar: Bu tanıyı alan bir hasta, psikoterapi (örneğin Bilişsel Davranışçı Terapi) ve gerekirse ilaç tedavisi gibi uygun müdahalelerden yararlanabilir.
- Esneklik Sağlar: Psikiyatrik bozukluklar her zaman kitaptaki gibi belirmez. Bu kategori, klinik gerçekliğin çeşitliliğini kabul eder ve bireysel farklılıklara alan açar.
- İzlem ve Yeniden Değerlendirme: Zaman içinde bu durum, tam kriterleri karşılayan bir spesifik anksiyete bozukluğuna dönüşebilir veya tamamen iyileşebilir. Tanı, bu sürecin takip edilmesi için bir başlangıç noktası oluşturur.
Sonuç Olarak:
"Anksiyete Bozuklukları, Diğer Tanımlanmış", kişinin hayatını olumsuz etkileyen anksiyete semptomlarının varlığını resmi olarak tanıyan, ancak bu semptomların mevcut standart tanı şablonlarına tam uymadığı durumlar için kullanılan önemli bir klinik tanı kategorisidir. Amacı, hastanın ihtiyaçlarını görmezden gelmek değil, aksine onları kategorize ederek etkili bir tedavi yol haritası çizebilmektir. Eğer benzer şikayetleriniz varsa, bir psikiyatri uzmanına başvurarak kapsamlı bir değerlendirme yaptırmanız en doğru yaklaşım olacaktır.
|