Karışık Anksiyete ve Depresif Bozuklukta Engelli Raporu Alma Süreci: Kapsamlı Bir Rehber
Karışık anksiyete ve depresif bozukluk, kişinin günlük yaşamını, işlevselliğini ve yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilen ciddi bir ruhsal sağlık durumudur. Bu durum, bireyin çalışma kapasitesini uzun süreli veya kalıcı olarak kısıtladığında, "engelli raporu" (resmi adıyla "engelli sağlık kurulu raporu") almak gündeme gelebilir. Bu rapor, kişinin hak ve desteklerden yararlanabilmesi için resmi bir belgedir. İşte bu sürecin detaylı adımları:
1. Sürecin Temeli: Tıbbi Tanı ve Tedavi Süreci
- İlk ve en önemli adım, konunun uzmanı bir psikiyatrist tarafından kesin bir tanı almaktır. "Karışık anksiyete ve depresif bozukluk" tanısı, DSM-5 veya ICD-10 gibi uluslararası sınıflandırma sistemlerine göre konulmalıdır.
- Düzenli tedavi ve takip şarttır. Engelli raporu başvurularında, durumun kronikleştiğine ve uzun süredir devam ettiğine dair tıbbi kayıtlar (epikrizler, tedavi notları, ilaç kullanım öyküsü) talep edilir. Bu nedenle, düzenli olarak psikiyatrik kontrollere gitmek ve tedavi planına uymak çok önemlidir.
2. Engelli Oranı Değerlendirmesi: Balthazard Formülü ve Ruhsal Fonksiyon Kaybı
- Türkiye'de engelli oranları, "Engellilik Ölçütü, Sınıflandırması ve Engellilere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkında Yönetmelik" kapsamında belirlenir. Ruhsal ve davranışsal bozukluklar için özel kriterler ve "Balthazard Formülü" adı verilen bir hesaplama yöntemi kullanılır.
- Psikiyatristiniz, durumunuzun yol açtığı "ruhsal ve bilişsel işlev kaybını" değerlendirerek bir oran belirler. Bu değerlendirmede;
- Günlük yaşam aktivitelerini sürdürme becerisi (kişisel bakım, ev işleri)
- Sosyal ve mesleki işlevsellik (iletişim kurma, çalışabilme, sorumluluk alabilme)
- Özbakım ve davranış kontrolü
- Öğrenme ve uyum sağlama becerileri gibi alanlardaki kısıtlılıklar dikkate alınır.
- Karışık anksiyete ve depresif bozuklukta, engelli oranı genellikle kişinin işlevsellik kaybının derecesine göre değişir. Hafif-orta düzeyde işlev kaybı için oranlar düşük (%20-39), ağır ve tedaviye dirençli durumlarda ise oran daha yüksek (%40 ve üzeri) olabilir. Engelli sayılabilmek ve rapor alabilmek için genellikle en az %40 oran şartı aranır.
3. Engelli Sağlık Kurulu Raporu Başvuru Adımları
- Hekim Raporu: Öncelikle, tedavinizi sürdürdüğünüz psikiyatristten, durumunuzu, tedavi sürecinizi, mevcut işlevsellik kayıplarınızı ve gerekli görülen engelli oranını detaylı şekilde açıklayan bir "heyet raporu istem yazısı" veya "sağlık kurulu raporu için sevk yazısı" almanız gerekir.
- Başvuru: Bu raporla birlikte, ikamet ettiğiniz ildeki devlet hastanelerinin veya üniversite hastanelerinin "Engelli Sağlık Kurulu" birimine şahsen başvurmanız gerekir. Aile hekiminizden de sevk almanız istenebilir.
- Kurul Muayenesi: Başvurunuz sonrası, hastanenin Engelli Sağlık Kurulu'nda görevli psikiyatri uzmanı (ve gerektiğinde diğer branş hekimleri) tarafından muayene edilirsiniz. Bu muayenede, getirdiğiniz tıbbi belgeler incelenir, sizinle görüşme yapılır ve klinik durumunuz değerlendirilir.
- Oran Belirleme ve Rapor Düzenleme: Kurul, tüm bilgileri değerlendirerek Balthazard Formülü'ne göre nihai engelli oranınızı belirler ve engelli sağlık kurulu raporunuzu düzenler. Rapor, e-Devlet üzerinden görüntülenebilir hale gelir.
4. Dikkat Edilmesi Gereken Kritik Noktalar
- İşlevsellik Vurgusu: Rapor almak sadece tanıya değil, bu tanının yol açtığı "işlev kaybına" bağlıdır. Muayenede, belirtilerinizin (anksiyete, depresif duygudurum, uyku-iştah bozuklukları, konsantrasyon güçlüğü vb.) hayatınızı nasıl etkilediğini somut örneklerle anlatmanız önemlidir.
- Tedavi Direnci ve Süreklilik: Uzun süredir devam eden, birden fazla tedavi yöntemine (ilaç, psikoterapi vb.) rağmen yanıt vermeyen veya yanıtı sınırlı olan durumlar, rapor almayı kolaylaştırır.
- Gerekli Belgeler: Kimlik kartı, hekim raporu/sevk yazısı, varsa eski hastane kayıtları ve epikrizler, fotoğraf.
- Yasal Süreç: Alınan rapora itiraz hakkınız bulunmaktadır. Oranı yetersiz bulmanız durumunda, belirtilen süre içerisinde yeni bir sağlık kuruluna başvurabilir veya adli yollara başvurma hakkınız vardır.
5. Engelli Raporunun Sağlayabileceği Haklar ve Destekler
- %40 ve üzeri oranla engelli raporu alan bireyler; engelli maaşı (2022/2023 dönemi itibariyle temel engelli aylığı), vergi indirimi, özel araç alımında ÖTV muafiyeti, kamu istihdamında engelli kontenjanından yararlanma, belediyelerin sunduğu ücretsiz veya indirimli hizmetler gibi birçok haktan faydalanabilir.
- Oran %50 ve üzerinde ise, çalışma gücü kaybı oranı da belirlenerek malulen emeklilik başvurusu yapılabilir.
Sonuç
Karışık anksiyete ve depresif bozukluk için engelli raporu almak, tıbbi, idari ve hukuki bir süreçtir. Bu yolculuk, düzenli psikiyatrik tedavi ve iyi bir tıbbi dokümantasyonla başlar. Süreç bazen yorucu ve duygusal açıdan zorlayıcı olabilir, ancak işlevsellik kaybı yaşayan bireyler için gerekli sosyal destek ve haklara erişimde önemli bir anahtardır. Süreçle ilgili en doğru ve güncel bilgiyi, tedavinizi yürüten psikiyatristinizden ve başvurmayı planladığınız hastanenin engelli sağlık kurulu biriminden almanız en sağlıklı yoldur. |