Sosyal anksiyete bozukluğu testi nasıl yapılır?

Sosyal anksiyete bozukluğunu anlamak ve değerlendirmek için kullanılan yöntemler, klinik ölçekler ve tarama araçları hakkında detaylı bilgiler sunuluyor. Profesyonel tanı sürecinin nasıl işlediği, ne zaman yardım alınması gerektiği ve mevcut tedavi seçenekleri açıklanarak, konuya dair kapsamlı bir bakış sağlanıyor.

Konu kakkında 0 soru soruldu ve cevaplandı

Sosyal Anksiyete Bozukluğu (Sosyal Fobi) Testi Hakkında Kapsamlı Rehber

Sosyal anksiyete bozukluğu (SAB), kişinin başkaları tarafından izlenebileceği, değerlendirilebileceği veya yargılanabileceği sosyal durumlardan belirgin ve kalıcı bir korku duymasıyla karakterize bir kaygı bozukluğudur. Bu durum, kişinin günlük yaşamını, iş performansını, okul başarısını ve ilişkilerini önemli ölçüde etkileyebilir. Bir "test" söz konusu olduğunda, bunun bir tanı aracı olmadığını, yalnızca bir tarama veya değerlendirme aracı olduğunu anlamak çok önemlidir. Kesin tanı yalnızca bir ruh sağlığı uzmanı (psikiyatrist veya klinik psikolog) tarafından kapsamlı bir klinik değerlendirme sonucunda konulabilir.

1. Resmi Klinik Değerlendirme (Tanı Koyma Süreci)

Bir ruh sağlığı uzmanı, sosyal anksiyete bozukluğunu değerlendirmek için genellikle şu adımları izler:

Klinik Görüşme: Uzman, belirtilerinizin doğasını, şiddetini, ne zaman başladığını, hangi durumlarda ortaya çıktığını ve hayatınızı nasıl etkilediğini detaylı bir şekilde sorar. DSM-5 (Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı) veya ICD-11 (Uluslararası Hastalık Sınıflandırması) tanı kriterlerini kullanır.
Fiziksel Nedenlerin Elenmesi: Bazı tıbbi durumlar (tiroid problemleri gibi) veya madde kullanımı benzer belirtilere yol açabileceğinden, bunları ekarte etmek gerekebilir.
Standartlaştırılmış Ölçekler/Testler: Uzman, belirtilerin şiddetini objektif olarak ölçmek ve tedavi sürecini izlemek için aşağıdaki gibi bilimsel geçerliliği ve güvenirliği kanıtlanmış ölçekler kullanabilir. Bunlar "test" olarak adlandırılsa da, tanı koymaktan ziyade şiddeti ölçmeye yöneliktir.

2. Yaygın Kullanılan Klinik Ölçekler (Profesyonel Ortamda)

Bu ölçekler genellikle kişinin kendi kendine doldurduğu (self-report) anketlerdir:

Liebowitz Sosyal Anksiyete Ölçeği (LSAS): En yaygın kullanılan ölçektir. 24 sosyal durum için hem "korku/anksiyete" düzeyini hem de "kaçınma" sıklığını değerlendirir.
Sosyal Fobi Ölçeği (SPIN) ve Kısa Sosyal Fobi Ölçeği (Mini-SPIN): 17 soruluk SPIN ve 3 soruluk Mini-SPIN, belirtilerin şiddetini taramak için kullanılır. Mini-SPIN hızlı bir tarama aracıdır.
Sosyal Etkileşim Anksiyete Ölçeği (SIAS) ve Sosyal Fobi Ölçeği (SPS): SIAS sosyal etkileşimlerdeki, SPS ise gözlenme/izlenme korkusundaki anksiyeteyi ölçer.

3. Kendi Kendine Uygulanabilecek Tarama Araçları (Çevrim içi veya Basılı)

Bu araçlar, profesyonel yardım alıp almama konusunda bir fikir verebilir. Kesinlikle tanı koymazlar. İnternette veya bazı kitaplarda bulunabilirler. Yukarıda bahsedilen Mini-SPIN gibi kısa ölçekler buna örnektir. Örnek sorular şunları içerebilir:

Başkalarının önünde utanç duyacağım veya küçük düşeceğim korkusu beni sosyal aktivitelerden alıkoyuyor mu?
Tanımadığım insanlarla tanışmaktan veya onlarla konuşmaktan yoğun bir şekilde korkuyor muyum?
Başkalarının beni izlediği veya yargıladığı durumlardan (yemek yemek, yazı yazmak gibi) kaçınıyor muyum?
Bu korkular günlük işlerimi, işimi, okulumu veya ilişkilerimi olumsuz etkiliyor mu?

4. Ne Zaman Profesyonel Yardım Alınmalı?

Aşağıdaki durumlarda bir ruh sağlığı uzmanına başvurmanız önemle tavsiye edilir:

Sosyal durumlara yönelik korku ve kaygılarınız şiddetliyse ve sık sık ortaya çıkıyorsa.
Bu korkular nedeniyle sosyal durumlardan aktif olarak kaçınıyorsanız veya dayanılması çok zor olan yoğun bir sıkıntı ile katlanıyorsanız.
Bu durum iş, okul, sosyal ilişkiler gibi hayatınızın önemli alanlarında belirgin bir bozulmaya veya sıkıntıya neden oluyorsa.
Belirtiler 6 aydan uzun bir süredir devam ediyorsa.

5. Test/Değerlendirme Sonrası: Tedavi Seçenekleri

Sosyal anksiyete bozukluğu, tedaviye iyi yanıt veren bir durumdur. Etkinliği bilimsel olarak kanıtlanmış iki ana tedavi yöntemi vardır:

Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Altın standart tedavidir. Olumsuz düşünce kalıplarını (örn., "Rezil olacağım") değiştirmeye ve korkulan sosyal durumlara kademeli olarak maruz bırakma (exposure) yoluyla kaçınma davranışını azaltmaya odaklanır.
İlaç Tedavisi: Seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI'lar) ve serotonin-norepinefrin geri alım inhibitörleri (SNRI'lar) gibi antidepresan ilaçlar, beyin kimyasını düzenleyerek belirtileri hafifletmek için sıklıkla kullanılır. İlaç tedavisi mutlaka bir psikiyatrist kontrolünde olmalıdır.

Önemli Uyarı:

İnternette karşılaşabileceğiniz birçok "test", bilimsel geçerliliği olmayan kişisel gelişim sitelerine ait olabilir. Güvenilir bilgi için üniversite hastanelerinin, meslek derneklerinin (örneğin, Türkiye Psikiyatri Derneği) veya tanınmış sağlık kuruluşlarının kaynaklarına başvurun. Kendi kendinize tanı koymaya çalışmak yanıltıcı olabilir ve uygun tedaviyi geciktirebilir. Şüphe duyduğunuzda ilk adım, bir aile hekimi veya doğrudan bir ruh sağlığı uzmanına danışmaktır.

Yeni Soru Sor / Yorum Yap