Nevrotik anksiyete nasıl tanımlanır?

Psikanalitik kuramda içsel çatışmaların tetiklediği bir kaygı türü olan nevrotik anksiyete, günlük yaşamdaki belirsiz huzursuzlukların ardındaki dinamikleri açıklamaya yönelik bir kavramdır. Freudyen yaklaşım, bu kaygının bilinçdışı dürtülerle savunma mekanizmaları arasındaki gerilimden doğduğunu öne sürer.

Konu kakkında 0 soru soruldu ve cevaplandı

Nevrotik Anksiyete Nedir?

Nevrotik anksiyete, psikanalizin kurucusu Sigmund Freud'un teorilerinde merkezi bir yer tutan, günlük yaşamda sıklıkla karşılaşılan ancak klinik bir bozukluktan farklı olarak ele alınan bir kavramdır. Freud, anksiyeteyi üç kategoriye ayırmıştır: gerçeklik anksiyetesi (dış dünyadaki tehditlere karşı), nevrotik anksiyete ve ahlaki anksiyete (süperegodan gelen suçluluk hissi). Nevrotik anksiyete, bilinçdışı çatışmalardan, özellikle de id'in (ilkel dürtülerin, örneğin cinsellik ve saldırganlık) bastırılmış isteklerinin bilince çıkma ve kontrolü kaybetme korkusundan kaynaklanır.

Temel Özellikleri ve Tanımı

Nevrotik anksiyete, kişinin kendi içsel dürtülerinden ve bu dürtülerin yaratabileceği sonuçlardan duyduğu belirsiz, yaygın ve çoğu zaman nedensiz görünen bir korku ve endişe halidir. Burada tehdit dış dünyadan değil, kişinin kendi içinden gelir. Freud'a göre, bu dürtüler bilinçli farkındalığa çıktığında kişi tarafından kabul edilemez veya tehlikeli bulunur ve bu nedenle bastırılır. Bastırma mekanizması tam etkili olmadığında veya bu dürtüler bilince sızma tehlikesi gösterdiğinde nevrotik anksiyete ortaya çıkar.

Kaynağı Bilinçdışıdır: Korkunun asıl nedeni (örneğin, kabul edilemez bir cinsel veya saldırgan dürtü) kişi tarafından bilinçli olarak fark edilmez. Bu nedenle anksiyete, "serbest yüzer" bir haldedir ve genellikle belirli bir nesneye veya duruma bağlanır (fobi gibi).
İçsel Çatışmayla İlişkilidir: İd (dürtüler), ego (gerçeklikle başa çıkan benlik) ve süperego (içselleştirilmiş ahlak kuralları) arasındaki bir çatışmanın ürünüdür. Ego, id'in kontrolsüz istekleri karşısında çaresiz kalma ve "taşkınlığa uğrama" korkusu yaşar.
Belirsiz ve Yaygındır: Kişi, "Kötü bir şey olacak mış" gibi nedeni belli olmayan bir gerginlik, huzursuzluk ve tedirginlik içindedir. Bu durum panik atak kadar şiddetli değil, daha kronik ve süreklidir.
Savunma Mekanizmalarını Harekete Geçirir: Bu kaygıyla başa çıkmak için ego, savunma mekanizmalarını (bastırma, yansıtma, yer değiştirme, rasyonalizasyon vb.) devreye sokar. Örneğin, patronuna karşı hissettiği öfkeyi (kabul edilemez bir dürtü) bastıran bir kişi, bu nevrotik anksiyeteyi yaşayabilir veya öfkesini evde eşine yansıtabilir.

Günlük Yaşamdaki Görünümleri

Nevrotik anksiyete, patolojik bir tanı olmaktan ziyade, insan psikolojisinin bir parçası olarak görülebilir. Hepimiz zaman zaman bu tür içsel çatışmalar ve belirsiz kaygılar yaşayabiliriz. Günlük hayatta şu şekillerde kendini gösterebilir:

Performans kaygısı (sınav, sunum) – başarısız olma ve bunun getireceği düş kırıklığı veya küçük düşme korkusunun altında, daha derinlerdeki yetersizlik veya kontrolü kaybetme korkuları yatabilir.
Sosyal kaygı – reddedilme veya onaylanmama korkusu, bilinçdışı saldırgan veya cinsel dürtülerin açığa çıkacağı endişesiyle ilişkili olabilir.
Karar verememe ve aşırı evham – içsel bir çatışmanın (örneğin, bağımsızlık ile güvenlik ihtiyacı arasında) dışavurumu olabilir.
Sebepsiz gerginlik ve irritabilite (kolayca öfkelenme).

Nevrotik Anksiyete ile Klinik Anksiyete Bozuklukları Arasındaki Fark

Önemli bir ayrım yapmak gerekir: Freud'un tanımladığı nevrotik anksiyete kavramı, günümüzün tanı kılavuzlarında (DSM-5 veya ICD-11) yer alan "anksiyete bozuklukları" ile tam olarak örtüşmez.

Nevrotik Anksiyete: Daha çok bir süreç, bir içsel çatışma belirtisi ve insan olmanın bir parçası olarak görülür. Şiddeti kişinin günlük işlevselliğini tamamen bozacak düzeyde olmayabilir. Psikanalitik ve psikodinamik teorilerde kullanılan bir kavramdır.
Klinik Anksiyete Bozuklukları (Yaygın Anksiyete Bozukluğu, Panik Bozukluk, Sosyal Fobi vb.): Belirli tanı kriterleri vardır. Semptomlar (aşırı endişe, panik ataklar, kaçınma davranışları) daha şiddetlidir, süreklidir ve kişinin sosyal, mesleki veya diğer önemli işlevsellik alanlarında klinik düzeyde bozulmaya neden olur. Nedenleri biyolojik (genetik, nörokimyasal), psikolojik ve çevresel faktörlerin karmaşık etkileşimi olarak ele alınır.

Sonuç

Nevrotik anksiyete, psikanalitik kuram çerçevesinde, kişinin bilinçdışı dürtüleri ile savunmaları arasındaki çatışmadan doğan ve ego tarafından hissedilen bir alarm sinyali olarak tanımlanır. Günlük hayatta deneyimlediğimiz birçok nedensiz gerginliğin ve huzursuzluğun altında yatan dinamikleri anlamak için önemli bir kavramdır. Ancak, bu tür kaygılar kişinin yaşam kalitesini belirgin şekilde düşürüyorsa, bu durum bir "anksiyete bozukluğuna" işaret edebilir ve bir ruh sağlığı uzmanından (psikolog veya psikiyatr) profesyonel destek alınması gerekli olabilir.

Yeni Soru Sor / Yorum Yap