Anksiyete ölçeği puanlama nasıl yapılır?

Anksiyete ölçekleri, kaygı düzeyini standart bir yöntemle değerlendirmeye yarayan psikometrik araçlardır. Bu araçların doğru puanlanması ve yorumlanması, klinik değerlendirmenin güvenilir bir parçası olarak önem taşır.

Konu kakkında 0 soru soruldu ve cevaplandı

Anksiyete Ölçeklerine Genel Bakış

Anksiyete ölçekleri, bireylerin anksiyete (kaygı) düzeylerini objektif ve standart bir şekilde değerlendirmek için kullanılan psikometrik araçlardır. Bu ölçekler genellikle kişinin belirli bir zaman dilimi içinde (örneğin son iki hafta) yaşadığı duygu, düşünce ve fiziksel belirtileri sorgular. Puanlama, ölçeğin türüne ve yapısına göre değişiklik gösterir. En yaygın kullanılan anksiyete ölçeklerinden bazıları Beck Anksiyete Envanteri (BAİ), Durumluk-Sürekli Kaygı Envanteri ve Yaygın Anksiyete Bozukluğu-7 (GAD-7) ölçeğidir.

Puanlamanın Temel İlkeleri

Likert Tipi Skala: Çoğu anksiyete ölçeği, katılımcıdan belirtinin sıklığını veya şiddetini değerlendirmesini ister. Örneğin: "Hiç" (0 puan), "Hafif" (1 puan), "Orta" (2 puan), "Şiddetli" (3 puan) gibi.
Toplam Puan Hesaplama: Maddelerden alınan puanlar toplanarak bir toplam puan elde edilir. Bu ham puan, anksiyete düzeyinin göstergesidir.
Kesme Puanları (Cut-off Scores): Toplam puan, önceden belirlenmiş kesme puanları ile karşılaştırılır. Bu puanlar, anksiyetenin klinik düzeyde olup olmadığını, hafif, orta veya şiddetli derecelerde sınıflandırılmasını sağlar.
Uygulayıcı Dikkati: Bu ölçekler bir tanı aracı DEĞİL, tarama ve şiddeti değerlendirme aracıdır. Kesin tanı yalnızca bir ruh sağlığı uzmanı (psikiyatr, klinik psikolog) tarafından kapsamlı bir klinik değerlendirme ile konulabilir.

Yaygın Ölçekler ve Puanlama Örnekleri

Yaygın Anksiyete Bozukluğu-7 (GAD-7):
- Yapı: 7 madde, 4'lü Likert tipi (0: Hiçbir zaman - 3: Hemen her zaman).
- Puanlama: Tüm maddelerin puanları toplanır (0-21 arası).
- Yorum:
  - 0-4: Minimal düzeyde kaygı
  - 5-9: Hafif düzeyde kaygı
  - 10-14: Orta düzeyde kaygı
  - 15-21: Şiddetli düzeyde kaygı
- 10 ve üzeri puanlar klinik olarak anlamlı kaygıyı işaret eder ve ileri değerlendirme gerektirir.
Beck Anksiyete Envanteri (BAİ):
- Yapı: 21 madde, bireyin her bir belirtiyi ne kadar rahatsız ettiğini 4'lü skalada değerlendirir (0: Hiç - 3: Şiddetli, beni neredeyse hasta etti).
- Puanlama: Tüm maddeler toplanır (0-63 arası).
- Yorum:
  - 0-7: Minimal düzey
  - 8-15: Hafif düzey
  - 16-25: Orta düzey
  - 26-63: Şiddetli düzey
Durumluk-Sürekli Kaygı Envanteri (STAI):
- Yapı: İki ayrı 20 maddelik ölçek: Durumluk Kaygı (o anki duygu durumu) ve Sürekli Kaygı (genel mizaç).
- Puanlama: Her ölçek ayrı puanlanır. Bazı maddeler ters kodlanır (örneğin "Sakinim" maddesi). Her ölçek için puan 20-80 arasında değişir.
- Yorum: Yüksek puanlar yüksek kaygı düzeyini gösterir. Norm tabloları (yaş ve cinsiyete göre) ile karşılaştırma yapılır. Örneğin, yetişkinlerde Sürekli Kaygı puanının 40-50 üzeri yüksek kabul edilebilir.

Puanlama Yaparken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Kullanım Kılavuzu: Her ölçeğin kendine özgü puanlama ve yorumlama kuralları vardır. Resmi kılavuzuna başvurmak esastır.
Ters Kodlama: Bazı ölçeklerde olumlu ifadeler (örneğin "Kendimi rahat hissediyorum") tersine çevrilerek puanlanmalıdır. Bu maddeler atlanırsa puanlama hatalı olur.
Eksik Yanıtlar: Eksik yanıtların nasıl ele alınacağı (ortalama puan atama, anketi geçersiz sayma gibi) önceden belirlenmelidir.
Kültürel ve Bireysel Farklar: Puanlar, kişinin yaşı, kültürel geçmişi, fiziksel sağlık durumu (belirtiler bazen tıbbi bir durumdan kaynaklanabilir) ve sosyal koşulları bağlamında değerlendirilmelidir.
Sonuçların İletilmesi: Puan ve derecelendirme, kişiye açıklanırken anlaşılır ve nazik bir dil kullanılmalı, kaygıyı damgalamaktan kaçınılmalıdır. "Bu puan, destek almanın faydalı olabileceğini gösteriyor" gibi yapıcı bir yaklaşım benimsenmelidir.

Özet

Anksiyete ölçeği puanlaması, maddelere verilen yanıtların sayısallaştırılıp toplanması ve bu toplam puanın normlar veya kesme puanları ile karşılaştırılarak yorumlanması sürecidir. Bu süreç, kaygı düzeyi hakkında değerli bir ilk fikir verse de, nihai değerlendirme ve tanı için bir uzman görüşünün yerini tutamaz. Doğru puanlama, güvenilir bir tarama ve tedavi sürecinin planlanması için kritik bir ilk adımdır.

Yeni Soru Sor / Yorum Yap