Çocuklarda sosyal anksiyete testi nasıl yapılır?

Sosyal anksiyete, çocukların yaşamını derinden etkileyebilen bir durumdur. Bu rehber, yalnızca bir anketten ibaret olmayan, çok yönlü klinik değerlendirme sürecini, kullanılan ölçekleri ve tedaviye giden yolu ayrıntılarıyla ele alıyor.

Konu kakkında 0 soru soruldu ve cevaplandı

Çocuklarda Sosyal Anksiyete Testi: Kapsamlı Bir Rehber

Çocuklarda sosyal anksiyete (sosyal kaygı bozukluğu), başkaları tarafından olumsuz değerlendirilme, eleştirilme veya utanç verici bir duruma düşme korkusunun yoğun yaşandığı bir durumdur. Bu durum, çocuğun okul performansını, arkadaşlık ilişkilerini ve günlük aktivitelere katılımını ciddi şekilde etkileyebilir. Bir "test" veya değerlendirme süreci, bu kaygının varlığını ve şiddetini anlamak için kritik bir ilk adımdır. Ancak unutulmamalıdır ki, bu süreç sadece bir anket doldurmaktan ibaret değil, kapsamlı ve çok yönlü bir klinik değerlendirmedir.

1. Değerlendirme Sürecinin Bileşenleri

Çocuklarda sosyal anksiyetenin değerlendirilmesi tek bir yönteme dayanmaz. Uzmanlar (çocuk psikiyatristleri veya klinik psikologlar) genellikle şu bileşenleri bir arada kullanır:

Klinik Görüşme: Bu en temel aşamadır. Uzman, hem çocukla hem de ebeveynlerle ayrı ayrı görüşür. Çocuğun hissettiği korkuların içeriği (örn: tahtaya kalkmak, yemek yerken izlenmek, partiye gitmek), bu korkuların fiziksel belirtileri (terleme, titreme, kızarma, mide ağrısı), kaçınma davranışları ve bu durumun hayatını ne kadar etkilediği detaylıca konuşulur.
Standardize Edilmiş Ölçekler ve Anketler (Testler): Görüşmeyi desteklemek ve kaygının şiddetini nesnel olarak ölçmek için kullanılır. Bunlar genellikle ebeveyn, çocuk ve bazen öğretmen tarafından doldurulur. Yaygın kullanılan bazı ölçekler şunlardır

Sosyal Kaygı Ölçekleri:

Sosyal Kaygı Ölçeği için Çocuk Formu (Social Anxiety Scale for Children - SASC): Çocuğun sosyal durumlardaki düşünce, duygu ve davranışlarını değerlendirir.
Sosyal Fobi ve Kaygı Ölçeği (Social Phobia and Anxiety Inventory for Children - SPAI-C): Oldukça kapsamlıdır ve farklı sosyal durumları ayrıntılı şekilde sorgular.
Çocuklar için Anksiyete Tarama Ölçeği (Screen for Child Anxiety Related Emotional Disorders - SCARED): Sosyal anksiyetenin yanı sıra yaygın anksiyete, panik bozukluk gibi diğer anksiyete türlerini de tarayan geniş bir ölçektir.

Geniş Kapsamlı Değerlendirme Araçları:

Çocuk Değerlendirme Görüşmesi (Child Assessment Schedule - CAS) veya Çocuklar için Yapılandırılmış Klinik Görüşme (Anxiety Disorders Interview Schedule for Children - ADIS-C): Sadece sosyal anksiyeteyi değil, olası eşlik eden diğer ruhsal durumları (depresyon, DEHB vb.) da değerlendirmeye yarayan daha detaylı klinik görüşme çerçeveleridir.

2. Gözlem

Uzman, çocuğun görüşme sırasındaki davranışlarını (göz teması kurup kurmadığını, ses tonunu, heyecan belirtilerini) gözlemler. Bazen okul ortamında gözlem yapılması veya öğretmenden bilgi alınması da istenebilir.

3. Ebeveyn ve Öğretmen Raporları

Çocuğun farklı ortamlardaki (ev, okul, sosyal ortamlar) davranışları hakkında ebeveyn ve öğretmenlerden alınan bilgiler paha biçilmezdir. Çocuk bazen hissettiği kaygıyı ifade edemeyebilir, ancak davranışları (okula gitmek istememe, sınıfta konuşmama, arkadaş buluşmalarından kaçınma) ipucu verir.

4. Ayırıcı Tanı

Uzman, sosyal anksiyetenin belirtilerine benzeyen diğer durumlardan (utangaçlık, çekingen mizaç, ayrılma kaygısı, depresyon, iletişim bozuklukları, otizm spektrum bozukluğu) ayırt edilmesi için değerlendirme yapar. Basit utangaçlık, sosyal anksiyete bozukluğundan daha hafif ve işlevselliği çok etkilemeyen bir özelliktir.

Değerlendirme Sürecinde Dikkat Edilmesi Gerekenler

Güven Ortamı: Çocuğun kendini güvende ve yargılanmış hissetmediği bir ortam sağlanmalıdır.
Yaşa Uygun Dil: Sorular ve açıklamalar çocuğun gelişimsel düzeyine uygun olmalıdır.
Çoklu Bilgi Kaynağı: Sadece çocuğun veya sadece ebeveynin bildirimine dayanılmamalıdır.
Kesin Tanı Koyma Amaçlı Değildir: Bu süreç bir "test"ten ziyade, çocuğun yaşadığı zorlukları anlamaya ve ona en uygun müdahale planını oluşturmaya yöneliktir.

Sonuç ve Tedaviye Geçiş

Değerlendirme sonucunda, sosyal anksiyete bozukluğu tanısı konulursa, tedavi seçenekleri ele alınır. Çocuklarda sosyal anksiyetenin tedavisinde en etkili yöntem Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)'dir. Bu terapi, çocuğa kaygıyı tetikleyen düşünceleri tanımayı, onlara meydan okumayı ve korkulan sosyal durumlara kademeli olarak (maruz bırakma) katılmayı öğretir. Gerekli görüldüğünde, bir çocuk psikiyatristi tarafından ilaç tedavisi (genellikle SSRI grubu antidepresanlar) da önerilebilir. Erken teşhis ve müdahale, çocuğun sosyal becerilerini geliştirmesi ve yaşam kalitesini artırması açısından çok önemlidir.

Önemli Uyarı: İnternette bulunan kısa anketler veya "testler" yalnızca fikir verme amaçlıdır ve asla bir uzman değerlendirmesinin yerini tutmaz. Çocuğunuzun sosyal anksiyete belirtileri gösterdiğini düşünüyorsanız, en doğru adım bir çocuk psikiyatristi veya klinik psikolog ile iletişime geçmektir.

Yeni Soru Sor / Yorum Yap